Miniplatforma edukacyjna

Czego potrzebujemy

Nasze warsztaty prowadzili profesjonaliści, reżyser i jego asystent, który od wielu lat organizuje zajęcia teatralne dla gimnazjalistów. Ale wystarczy jeśli zajęcia poprowadzi nauczyciel czy opiekun w świetlicy szkolnej, przecież najczęściej to właśnie oni przygotowują przedstawienia szkolne.

Jak zacząć

Najlepiej od rozmowy na temat tolerancji. Dzieci widzą i wiedzą o wiele więcej niż nam, dorosłym się wydaje. Podzielmy się wiedzą na temat tolerancji, zapytajmy z czym się ona młodzieży kojarzy. Dowiedzmy się, czy dzieci zetknęły się w swoim życiu z inną religią i kulturą, czy mają znajomych wśród mniejszości etnicznych. Dobrym pomysłem może być podzielenie przygotowań, kilka osób może przygotować się do wypowiedzi na temat wybranej wiary czy kultury i opowiedzieć o tym. Zwyczaje innych ludzi zawsze wydają nam się najpierw dziwne. „Jecie na Wigilię pamułę? – zapytałam na studiach koleżanki, która wychowała się na wsi w Małopolsce. – To dziwne, nigdy nie słyszałam o takiej potrawie”. Było to dziwne, a przecież nic nas nie dzieliło, ani wiara, ani kultura, ani zainteresowania.

Z innością trzeba się trochę oswoić poznać ją i zrozumieć. Ale najpierw trzeba nauczyć się na te tematy rozmawiać. Ta dyskusja powinna zacząć się od rodziny, szkoły, czyli od najbliższego otoczenia. Bo tylko wtedy, gdy nauczymy się tolerancji i sposobu spokojnej, merytorycznej rozmowy o problemach nam bliskich, będziemy w stanie rozmawiać na tematy, które są ciekawe, ale odległe.

Bez tekstów, bez rekwizytów

Teatr to rzecz umowna. Wszystko zależy od rodzaju tej umowy. Umawiamy się z widzem, że przedstawiamy bajkę i na tę chwilkę wierzymy, że 10-latek jest ojcem królewny, swojej rówieśnicy. W naszym projekcie umówiliśmy się, że omówimy sobie jakąś sytuację, zapiszemy nawet „schemat” dialogów, ale na scenie aktorzy mogą mówić swoim tekstem, tak jak czują w danej chwili. Nie potrzeba nam też scenografii czy rekwizytów, oczywiście są one często pomocne, ale nie musimy budować ciemnego lasu, żeby pokazać strach, jaki odczuwalibyśmy wchodząc do niego. Jak każdy profesjonalny aktor, możemy tu użyć swojej własnej wyobraźni, przecież każdy kiedyś czegoś się bał.

Przeczytajcie i skorzystajcie z naszego doświadczenia

W materiałach znajdziecie szczegółowy opis wydarzeń, a także zapis filmowy prób, scenek, a także wywiady na temat warsztatów z uczestnikami i prowadzącymi. „Scenariusze” można oczywiście wykorzystać, ale bardzo zachęcamy do napisania swoich tekstów, nie muszą być długie, najważniejsze żeby pomysł pochodził od młodych ludzi, był im bliski, czerpał z ich doświadczeń.

Grupy młodzieży, chętnej do udziału w warsztatach. Byłoby znakomicie, gdyby część uczestników posiadała już jakieś „obycie” teatralne, ale wystarczy tzw. „odwaga sceniczna”. W każdej klasie jest kilkoro dzieci, które najczęściej występują na akademiach szkolnych, najlepiej interpretują wiersze. Ale w zajęciach powinny też uczestniczyć, nawet jedynie w roli widzów, dzieci nieśmiałe, one także skorzystają z zabawy w teatr.

Sprawozdanie merytoryczne

Terminy i miejsca spotkań:

10-11 maja 2008

Miejsce:

piwnice MCK

Uczestnicy:

17-18 maja 2008

Miejsce:

piwnice MCK

Uczestnicy:

młodzież gimnazjalna i licealna z Krakowa: 9 osób posiadających już doświadczenie aktorskie z kółka teatralnego działającego w Młodzieżowym Domu Kultury przy Al. 29-listopada w Krakowie, 7 osób chętnych do udziału w projekcie, bez doświadczenia aktorskiego oraz 6 gości z północno-wschodniej Polski (Supraśl, Białystok, Kruszyniany) - Tatarzy Polscy (wyznawcy islamu), i młodzież prawosławna.

Realizatorzy projektu:

Organizator warsztatów – odpowiedzialny za prawidłową realizację projektu ze strony organizacyjnej i merytorycznej.
Reżyser – odpowiedzialny za pracę z młodzieżą warsztatów teatralnych
Asystent reżysera - pracuje z grupą młodzieży wspólnie z reżyserem lub z jedną grupą, kiedy nastąpi podział na 2 grupy pracujące w dwóch osobnych salach

Zobacz film

OPIS

Warsztaty teatralne zorganizowane przez Międzynarodowe Centrum Kultury w ramach kampanii „1001 działań na rzecz dialogu” stawiały sobie za cel zbadanie, czy zajęcia teatralne z młodzieżą mogą być pomocne w nauczaniu otwartości na wielokulturowość (różnorodność etniczną, kulturową, religijną).

Poznanie grupy, wprowadzenie w temat warsztatów

Na początku warsztatu reżyser zaproponował poznanie się grupy. Uczestnicy warsztatów opowiadali o swoich pasjach, przedstawiali swoje opinie na temat ostatnio oglądanej sztuki teatralnej czy filmu. Każdy sam decydował, co chce powiedzieć i jak, ale reżyser stawiał pytania pomocnicze, modelował dyskusję. Przeszła ona następnie w luźną rozmowę na temat tolerancji w środowisku najbliższym młodzieży na przykład w szkole, w domu.

Na pytanie czy ktoś z grupy czuł się kiedyś wyalienowany, odrzucony przez środowisko twierdząco odpowiedzieli... wszyscy uczestnicy warsztatów. Nie było więc potrzeby uciekania się do historii oglądanych w telewizji czy zasłyszanych.

Uczestnicy opowiadali dlaczego poczuli się odrzuceni przez grupę i jakie uczucia towarzyszyły temu z obu stron; odrzuconego i odrzucających. Najczęstszymi wymienianymi powodami były: sam fakt bycia „nowym” w jakimś środowisku (np. gdy ktoś nie zna nikogo w klasie, na obozie itp.) i ogólnie mówiąc „inny gust” widoczny w sposobie ubierania się, słuchania muzyki, jakiekolwiek odstępstwo od grupy, która przewodzi.

Ktoś opowiedział o zdarzeniu z klasy, dotyczącym konfliktu na tle innej wiary jednej z koleżanek szkolnych, nazywanych przez resztę pogardliwie „Jehówką”. Dziewczyna czuła cichą wrogość klasy i sama zaczęła atakować rówieśników wyśmiewając się z ich wiary. Podczas dyskusji padło ze strony młodzieży ważne zdanie: „tolerancja musi działać w dwie strony, nie mamy prawa nikogo atakować, ale i nas nie wolno obrażać”.

Próba przeniesienia wniosków z dyskusji na język teatru

Reżyser korzystając z przedstawionych wcześniej przykładów pokazuje jakimi środkami aktorskimi można wyrazić wrogość - okazało się, że „mowa ciała” jest tu pierwszym wyznacznikiem, że nie trzeba używać słów by jednoznacznie pokazać komuś pogardę, niechęć, to, że ktoś jest „obcy, gorszy”. Reżyser zaproponował, aby każdy z uczestników opisał w formie krótkiego dialogu sytuację konfliktową na temat braku tolerancji. Scenki miały być jak najbliższe życiu codziennemu.

Młodzież sama proponowała, wybierała z wcześniejszej rozmowy, sceny do improwizacji. Praca odbywała się w dwóch grupach (z jedną pracował reżyser, z drugą asystent) w dwóch salach, tak, aby efekty pracy pierwszej grupy były zaskoczeniem dla drugiej.

Zobacz film

Młodzież sama układała dialogi, korzystając z własnego doświadczenia, używając potocznego języka. Reżyser pomagał przełożyć je na język teatru, sugeruje jakich użyć gestów, mimiki twarzy etc.
Sceny zostały napisane „luźno”, tzn. młodzież wie jaką postać gra, co ta postać czuje, ale dobór słów należy już bezpośrednio do samych aktorów, to dobrze jeśli w burzliwej dyskusji użyją własnych słów i argumentów, a nie zapisu „sztuki”.

Temat warsztatów

Uczestnicy mieli zaaranżować krótkie etiudy teatralne na temat wszelkiego rodzaju nietolerancji z własnego doświadczenia, ze szkoły, z domu, ze środowiska, w którym się obracają. Reżyser tłumaczył, że chodzi o to, żeby „aktorzy” wczuli się w sytuację „Innego”, skorzystali z własnych uczuć towarzyszących im w podobnych życiowych sytuacjach (wymienianych na wstępie zajęć).

Każdy uczestnik najpierw wybierał postać, z którą się najbardziej identyfikował (lub ją sobie dobrze wyobrażał), sam budował ją aktorsko, a podczas scenki „na żywo” po prostu reagował na argumenty lub zachowanie innych postaci, biorących udział w scence.

Pisanie scenariusza. Premiera

Uczestnicy naszych warsztatów zdecydowali, że chcą wystawić premierę. Spisali końcową wersję dialogów, taką, która została już odpowiednio zmieniona podczas prób.

Po poprawkach reżyserskich, tekst stał się podstawą do wystawienia scenki pokazowej na zakończenie pierwszej części warsztatów.

Ale celem warsztatów nie była premiera otwarta dla publiczności. Chcieliśmy po prostu podzielić się doświadczeniami. Także po to, by propagować otwartość, gotowość do rozmowy na wiele, nawet trudnych tematów, przy organizacji podobnych zajęć w wielu miejscach Polski.

Zobacz film

Przedstawienie gości z północno-wschodniej Polski

Zobacz film

Gośćmi warsztatów byli Tatarzy Polscy i młodzież prawosławna z północno- wschodniej Polski (Supraśl, Białystok, Kruszyniany). Dla nich było to zupełnie nowe doświadczenie, pierwsza wizyta w Krakowie, pierwsza zabawa w tworzenie scenek teatralnych i pierwszy kontakt z kamerą. Reżyser bardzo umiejętnie wykorzystał brak doświadczenia włączając ten element do tworzonego spektaklu. „Skoro nie chcecie się na scenie odzywać, to dobrze – powiedział – zrobimy scenkę o dwóch siostrach zagniewanych na siebie i nie odzywających się, które matka próbuje wypytać o powód konfliktu.” Dość szybko teatr wciągnął młodych ludzi, zaczęli zauważać, dzięki kolegom i komentarzom reżysera, że każde nasze zachowanie tak na scenie, jak w życiu gest w jakiś sposób „znaczące”. Obserwując scenki przygotowane tydzień wcześniej przez rówieśników mogli zobaczyć, jak ich „inność” może być postrzegana i jak powinni się zachować, żeby „inność” nie była wstępem do wrogości, ale do wzajemnego poznania.

Praca przebiegała w dwóch grupach, a tematem poddanym dyskusji i „przeróbce” na język teatru były konflikty w rodzinie. To tu najpierw każdy młody człowiek powinien się nauczyć dyskutować na każdy temat, prowadzić kulturalna dyskusje, nawet kiedy jego rozmówca jest innego zdania i rozwiązywać konflikty.

Podsumowanie doświadczeń warsztatów, zapis filmowy

Kamera towarzyszyła warsztatom w przedostatnim dniu. Nagrano najlepsze, najbardziej dopracowane scenki w celu dokumentacji projektu, a także wykorzystania jako materiału edukacyjnego na lekcje wychowawcze w szkołach, podczas kółek teatralnych czy zajęć w domach kultury.

W każdej grupie znajdą się liderzy, podczas naszego projektu takimi liderami byli z pewnością gimnazjaliści, którzy od roku pracowali w kółku teatralnym. Byli odważni, nie bali się wyzwań, chętnie wcielali się w coraz to nowe role. Byli też tacy, których sytuacja zupełnie onieśmieliła. Nie brali udziału w scenkach, woleli doradzać „zza kulis”, podpowiadali jak można dopracować daną scenę czy postać. Nie doceniliśmy ich udziału w planie projektu. Okazał się bardzo cenny dla obu stron. Nie wszyscy uczestnicy chcą i - co za tym idzie - muszą grać na scenie, dla wielu ważnym doświadczeniem będzie obserwacja powstawania scenek, albo rola asystenta reżysera.

Bardzo ważnym elementem zabawy była zamiana rolami. Zrozumiecie na czym polegała po obejrzeniu krótkiej scenki zatytułowanej „Kłótnia o muzykę”. Kiedy już chłopcy dobrze wczuli się w swoje role zamienili się i odegrali postać swojego niedawnego przeciwnika. Zauważyliśmy, że wczucie się w rolę rozpoczęli podobnie, od wyprostowania lub przygarbienia pleców. Taki drobny gest pozwolił im zacząć budować kogoś pewnego siebie, albo przyzwyczajonego do wyśmiewania.

Galeria:

Przykładowe scenki

Znajdziecie tu Państwo scenki napisane na szybko, dosłownie „na kolanie”, przez uczestników naszych warsztatów. Niektóre z nich można oglądać w formie improwizacji teatralnych klikając w ikonę „Przykładowe scenki”.

Teksty można ściągnąć ze strony i wykorzystać do pracy z młodzieżą, ale bardzo zachęcamy do tworzenia nowych. Temat tolerancji jest bardzo szeroki, w każdym środowisku szkolnym dzieci stykają się z problemami braku akceptacji. Powody są różne, czasem bardzo poważne i wymagające delikatnego potraktowania, jak wyznawanie innej religii, a czasem błahe, takie jak słuchanie innego rodzaju muzyki. Brak tolerancji zawsze boli, a sytuacje z tym związane młodzi ludzie zapamiętują, nawet gdy w nich bezpośrednio nie uczestniczą. Warto ich namówić do ich zapisania. A potem do „przećwiczenia” językiem teatru różnych rozwiązań konfliktu, czy alternatywnych reakcji uczestników zdarzenia. Znane wydarzenia czy własne dialogi będą traktowane bardziej osobiście, łatwiej więc będzie wcielić się w postać

Kłótnia o muzykę - zobacz film
Co to jest miłość
Kinderpunk
Wegetarianka
Córka i ojciec - zobacz film
Scena 7
Dwie rodziny - zobacz film
Przedstawienie - "Nowy-obcy" - zobacz film

Galeria:

Wywiady